Zorgt prefab voor doorbraak in woningbouw?

Bouw in 10 jaar tijd 1 miljoen nieuwe woningen én versnel de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Volgens de Actieagenda Wonen is dat noodzakelijk om tot een doorbraak in de woningbouw te komen. Projectmanager Maarten Zwienink van Westerveld en Nederlof en commercieel manager Steffen van Rijs van RC Panels bespreken welke bijdrage prefab hieraan kan leveren.

In 2022 bestaat Westerveld en Nederlof in Breedenbroek 80 jaar. “Van oudsher zijn we een timmerfabriek die zich op nieuwbouw richt”, vertelt Zwienink. “Sinds 2015 zijn we ook actief op de renovatiemarkt. Hiervoor leveren we complete gevelklare HSB-wanden. We produceren ze met kozijnen (van hout of kunststof) en met bekleding, bijvoorbeeld keramische steenstrip of rockpanel. Hiervoor hebben we in 2017 als een van de eersten geïnvesteerd in een robotlijn, die we onlangs hebben omgebouwd naar een 2.0 versie.”

RC Panels in Lemelerveld is een jong bedrijf dat sandwichpanels maakt voor energieneutrale woningbouw. “De panels bestaan uit EPS dat aan beide zijden wordt ingepakt met polyester. Onze fabriek draait sinds 2017. De panels, waarin kozijnen worden opgenomen, plaatsen we als een nieuwe schil om de woning heen. De panels zijn luchtdicht en bieden optimale isolatie: ze zorgen voor een betere energieprestatie en een eigentijds uiterlijk. Aan de binnenzijde kan onder meer beplating met fermacell worden aangebracht. De buitenzijde kan esthetisch worden afgewerkt met minerale steenstrip of sierpleister. RC Panels is begonnen op de renovatiemarkt, maar onze panels worden nu ook steeds meer in de nieuwbouw toegepast. Als het casco, de dragende constructie staat, plaatsen wij onze gebouwschil eromheen.”

Optie 1: Huizenfabriek

De nieuwbouwmarkt is volop in beweging. Om het bouwtempo te verhogen zetten sommige bedrijven in op geïndustrialiseerde productie op één locatie. ”Bouwer Plegt-Vos zet een megafabriek op die duizenden woningen per jaar gaat afleveren. Spaansen Bouwsystemen maakt bijvoorbeeld betoncasco’s gecombineerd met gevelsystemen. Zij hebben de middelen om daarin te investeren. Deze grote partijen maken de markt”, aldus Zwienink. “Westerveld en Nederlof kan dat niet. Binnen timmerend Nederland zijn we wel een grote partij, maar we zijn te klein om de markt op sleeptouw te nemen. Wij gaan zelf dus zeker geen complete huizen maken.”

Optie 2: Prefab elementen van verschillende fabrieken

Complete huizen in één fabriek produceren, is niet de enige manier, zegt Van Rijs. “Prefab elementen die bij elkaar passen, kunnen ook op verschillende locaties worden gemaakt. Bij RC Panels geloven we daarin. We werken dan ook samen met diverse industriële partners. Onze panels passen heel goed bij prefab producten van andere leveranciers, bijvoorbeeld betoncasco’s, daken en funderingen.”

Boekt een huizenfabriek op één locatie niet automatisch snelheidswinst ten opzichte van prefab op meerdere locaties? Volgens Van Rijs niet. “De woningen die een huizenfabriek produceert, bestaan ook uit verschillende onderdelen. Die onderdelen worden dan wel op één locatie gemaakt, maar moeten toch nog worden samengevoegd. Waarom zou dat op één locatie sneller gaan? Als je de aansluitingen van je eigen product goed afstemt met je partners, kun je op hetzelfde efficiëntieniveau werken als een huizenfabriek. Dan maakt het niet uit of de ene productielocatie in Lelystad staat en de andere in Lemelerveld staat. Wij geloven in deze vorm van samenwerken, ook omdat we met ons product voor de woningschil vooroplopen in de markt.” Samenwerken met industriële partners daar zijn ze bij Westerveld en Nederlof ook voor. Een voorbeeld is het concept Blokje Om van Dura Vermeer. “Hiervoor maken we HSB- wanden met gevelafwerking voor de hele schil: buitengevels, kopgevels, voorgevels en achtergevels. De Bouwkomeet uit Haaksbergen verzorgt de vloeren, de kappen en de binnenwanden, terwijl ons zusterbedrijf Weneko in Dinxperlo de kunststof kozijnen levert”, licht Zwienink toe.

Kwaliteit

Met prefab wordt de productiesnelheid opgevoerd. Kan de kwaliteit daardoor in de verdrukking komen? Volgens Van Rijs niet: “Iedereen moet gewoon voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. En een product dat in de fabriek wordt gemaakt is in principe van hogere kwaliteit dan hetzelfde product dat op de bouwplaats wordt gemaakt. Want in de fabriek komt het tot stand onder geconditioneerde, controleerbare omstandigheden. Op de bouwplaats is het productieproces niet voorspelbaar: het kan er regenen en de temperaturen fluctueren.” Voor zover Van Rijs weet is er in Nederland voldoende capaciteit om prefab elementen van hoge kwaliteit te leveren. Zwienink is dat met hem eens, maar heeft toch zorgen. “Als je kijkt naar de huidige regelgeving, dan zie je dat we met z’n allen veel pionierswerk verrichten. En kwaliteit is cruciaal: je moet er niet aan denken dat er ergens een steenstrip van de wand valt. Als dat ergens gebeurt, wordt het breed uitgemeten in de publiciteit en heeft de hele branche daar last van. Los daarvan: de herstelkosten zijn ontzettend hoog.” De richtlijn voor het verlijmen van steenstrips is in ieder geval nog niet klaar: “Aan de BRL 1330 wordt al 2,5 jaar geschreven. Er zijn partijen die zeggen: wat die BRL straks ook wordt, ons product voldoet gewoon en daar geven wij 20 of 30 jaar garantie op.”

Hoe positioneer je je?

Zowel voor nieuwbouw als verduurzaming van bestaande bouw zijn de opgaven groot. Gunstig vinden Van Rijs en Zwienink: dat betekent dat er meer dan genoeg werk te halen is. Hoe gaan RC Panels en Westerveld en Nederlof zich hiervoor positioneren? Van Rijs: “We zijn in de afgelopen jaren al flink gegroeid. Een groot deel van de projecten komt uit de renovatiemarkt; daarin zullen we verder groeien. Want als Nederland de klimaatdoelstellingen wil halen, moeten er nog heel veel bestaande gebouwen energieneutraal gemaakt worden. Ook op de nieuwbouwmarkt, die voor ons relatief nieuw is, groeien we door. We ontwikkelen nu een eigen dak. Zodra dat er is, hebben we een concept voor de hele woningschil. Qua productie hebben we al een grote stap gemaakt. Voor het plakken van de steenstrips hebben we een robot die in zijn eentje een volume haalt waar we eerst 50 man voor nodig hadden.”

Zwienink: “Bij Westerveld en Nederlof houden we veel ballen hoog. We ontwikkelen bijvoorbeeld een circulair kozijn. Voor woningcorporaties is dat heel interessant. Daarnaast werken we aan een ASAP-gevel: As Sustainable As Possible; dit zijn gevels met organische bakstenen die groeien: heel bijzonder. Op dit moment loopt een marketingonderzoek om te kijken waar de beste kansen liggen en hoe we onze doelgroepen actief gaan benaderen. Ik verwacht dat we ons met name gaan richten op aannemers in de verduurzamingsmarkt. Met als aanbod: zoek je een gevelklaar systeem en zullen we samen wat ontwikkelen? Wij zijn een partij die mee kan denken. Daar komt bij dat we veel ervaring hebben met bouwen en monteren in een bewoonde situatie: dat is een specialisme van ons. Niet elke aannemer of timmerfabriek kan dat. Maar wij hebben er samen met zusterbedrijf Weneko al 30 jaar ervaring in!”