Veel minder energielasten, veel meer wooncomfort

Tegen het centrum van Oldenzaal aan bevindt zich de Kloosterstraat. Hier staat een appartementencomplex met 60 sociale huurwoningen. Bouwjaar: 1978. Onlangs is het complex energiezuinig gemaakt. Twee direct betrokkenen blikken terug op het renovatietraject.

Woningcorporatie WBO Wonen schakelde bouwregisseur Reinnier Wender van BRW in om het project te leiden. “Huurders vinden het een fijne plek om te wonen”, vertelt hij. “Het appartementencomplex is speels ingedeeld en elk appartement heeft een mooie buitenruimte: dat is tegenwoordig heel gewild.”

Upgrade

De opdracht van WBO Wonen luidde: maak het complex zo snel mogelijk energiezuinig en up-to-date, zodat het nog zeker 30 jaar exploitabel zal zijn.” Minder energielasten en meer wooncomfort stonden daarbij voorop. Maar ook andere aspecten, zoals brandveiligheid, moesten aangepakt worden. Reinnier stelde hiervoor een bouwteam samen. Naast adviserende partijen gingen aannemer EZB en VAB Architecten deel uitmaken van het team.

Architectonisch ontwerp

Patrick Kalma van VAB Architecten is geboren in Oldenzaal. Als jochie fietste hij vaak rond bij het complex. “Dat maakte de uitdaging extra leuk.” Aan het uiterlijk van het complex viel het nodige te doen. “Het klonterde als het ware samen tot een blok; een soort boekenkast met hoge en lage boeken. Een ander gegeven was dat het complex diverse typen appartementen van verschillende groottes bevat. Met het architectonisch ontwerp wilde ik een nieuw, eenduidig verhaal vertellen, om zo meer rust en hiërarchie in de gevel aanbrengen.”

Een nieuw aanzicht

Het na-isoleren van de buitenwanden bood een kans om het complex een aantrekkelijker en markanter uiterlijk te geven. “Het nieuwe verhaal begint bij de plint op maaiveldniveau”, legt Patrick uit. “Na het na-isoleren van deze plint zijn aan de buitenkant siersteenstrips aangebracht. Deze bevinden zich op het niveau van de voorbijganger.” Aan de bovenzijde is de na-geïsoleerde gevel afgewerkt met wit stucwerk. “Dit bepaalt de kijkrichting en geeft de kopgevel meer smoel. Naast en tussen de openingen in de gevels is dezelfde siersteenstrip als in de plint gebruikt; het zijn ‘een soort luiken’. In het deel tussen plint en bovenzijde is een gevelstuc-systeem met een plankenstructuur aangebracht.” Nog een detail: “Waar het appartementencomplex uitkomt op de Tulpstraat past het nieuwe gevelaanzicht ook mooi bij de gebouwen in de omgeving.”

Gevelconstructie

“Het architectonisch ontwerp heeft absoluut bijgedragen aan het vinden van de beste oplossing”, zegt Reinnier. “Belangrijk was daarnaast het inwendig onderzoek van de spouwmuren, dat door een gespecialiseerd bedrijf is uitgevoerd. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat heel wat spouwankers doorgeroest waren. Deze zijn vervangen door nieuwe spouwankers. De constructie is eerst helemaal op orde gebracht, voordat we met nieuwe materialen gingen werken.”

Beperk overlast

De overlast voor de bewoners moest tot het minimum beperkt blijven. Ook dat was onderdeel van de opdracht van WBO Wonen. “Alle renovatiewerkzaamheden zijn uitgevoerd terwijl de appartementen in bewoonde staat waren. Voor de aannemer was het geen sinecure om dat goed te organiseren met alle betrokken partijen.” Trappenhuis na trappenhuis aanpakken en bewoners tijdelijk laten verhuizen is slechts heel even als alternatieve oplossing overwogen. “Dan loop je tegen een actueel probleem aan: je vindt geen vervangende woonruimte.”

Goodwill

“De aannemer legde een zo strak mogelijke planning neer”, vervolgt Reinnier. “Daarnaast hebben we bewoners goed uitgelegd waarom we het op deze manier gingen aanpakken. We zijn steeds met ze blijven communiceren. Als er problemen of wensen waren, probeerde EZB Bouw die waar mogelijk op te lossen, ook als dat eigenlijk niet tot de opdracht van de aannemer behoorde. Met het inwilligen van bewonerswensen kweek je veel goodwill.”

Plaatsing kunststof kozijnen

Alle appartementen werden voorzien van nieuwe kunststof kozijnen. “Dat is heel snel gegaan; het liep als een geoliede machine. ’s Ochtends werd de gevel geopend, ’s middags zaten de nieuwe kozijnen erin en ging de gevel weer dicht. Dat was voor bewoners heel overzichtelijk.” Het bouwteam koos ervoor om de bestaande houten kozijnen als stelkozijnen te gebruiken. “Deze werkwijze had ik in een ander project al eens toegepast. Op die manier is het mogelijk om een optimale thermische aansluiting te creëren. Voor kozijnleverancier Serku had het als voordeel dat ze vroegtijdig konden inmeten en precies wisten hoe de situatie was. Een ander voordeel was dat hak- en breekwerk niet nodig was.”

Iedereen achter profielkeuze

WBO Wonen koos voor kunststof kozijnen, omdat die onderhoudsarm zijn. “Binnen het bouwteam hebben we hiervoor een kozijnprofiel van VEKA gekozen. Daar moet je als team achter staan. Zowel WBO Wonen als de architect lette ook op de esthetische kwaliteit. Voor de aannemer was het belangrijk om goed te kunnen communiceren met de kozijnleverancier. En voor mijzelf gold dat ik al goede ervaringen had opgedaan met het VEKA-profiel en met Serku.”

Energieverbruik fors gedaald

“De gasketels in de appartementen zijn gemiddeld 5 jaar oud en kunnen nog een aantal jaren mee. Om budgettaire redenen is vooralsnog afgezien van het installeren van een warmtepomp en zonnepanelen. Het dak van het appartementencomplex is al wel voorbereid op de plaatsing van zonnepanelen. Als het gaat om energiezuinig maken, haal je met isolatie veruit de grootste winst.” Dat blijkt: WBO Wonen monitort het energieverbruik van de bewoners: het is nog slechts 1/3 van het energieverbruik voor de renovatie.

Voorkomen hittestress

Energiezuinig maken betekent ook dat voorzieningen moeten worden getroffen om hittestress te voorkomen. “Op zomerdagen wil je dat er zo weinig mogelijk warmte binnen kan komen. Alle terrassen en balkons van het appartementencomplex zijn daarom voorzien van zonwering in de vorm van knikarmschermen. Daarnaast hebben de gevels op het oosten, zuiden en westen verticale zonwering gekregen. Zelfs de dakramen zijn voorzien van buitenzonwering. WBO Wonen wil bewoners hiermee optimaal comfort bieden. Bovendien kan WBO Wonen nu monitoren hoe effectief deze voorzieningen zijn en of ze ook in andere appartementencomplexen toegepast kunnen worden.”

Bewoners worden ambassadeurs

Na de voorbereiding in het najaar van 2023 ging het project in 2024 van start. “Doordat een balkonleverancier net voor de bouwvakvakantie failliet ging, liep het project forse vertraging op. Uiteindelijk heeft het iets meer dan een jaar in beslag genomen.” Toch overheerst tevredenheid bij alle betrokkenen, in het bijzonder bij de bewoners. “Ze zijn blij met het resultaat: het complex is mooier geworden, het wooncomfort is toegenomen en de verbruiksrekening is drastisch gedaald. Dat vertelt zich rond in Oldenzaal; ze worden ambassadeurs naar bewoners van andere complexen. Wij als bouwteam zijn ook blij met de bewoners: we hebben veel te danken aan hun medewerking en hun flexibiliteit. Want anders kun je dit soort projecten niet doen!”